Een bos wat groeit op vertrouwen

Op zaterdag 29 mei bezoeken we voedselbos Ketelbroek, vlakbij camping het Smokkelpad waar we verblijven. We ontmoetten Wouter van Eck bij de ingang, vlak naast een kale akker. Hij leidt ons mee door het wilde groen, en begint gelijk met vertellen. Al snel wijst hij een beverburcht aan in de sloot naast het terrein; de bevers werden aangetrokken door de minder steile en begroeide waterkant aan de voedselbos-zijde. We komen aan in een kleine open plek waar we kunnen zitten en thee krijgen van de munt uit het voedselbos. Op deze plek heeft Wouter vaker verteld. 

Voedselbos Ketelbroek was 12 jaar geleden nog een kale maisakker, zoals die er ook naast ligt. Dat zou je niet denken met al dat leven. Voor de aanleg is wat grond verlegd om zowel een droog als een nat gedeelte te creëren en er zijn een aantal soorten handig neergezet, bijvoorbeeld in relatie tot schaduw, wind en vochtigheid van de bodem. Een elzenhaag strategisch geplaatst om voor schaduw te zorgen maar ook voor stikstofrijk blad die zich over het voedselbos verspreid. De duindoorn moet in de volle zon. De pawpaw is veel gevoeliger en moet een beetje gepamperd worden met weinig wind en veel zon om het goed te kunnen doen. Zo zijn er talloze soorten geplant maar wel alleen soorten die in dezelfde klimaatzone voorkomen. Soorten hoeven dus niet van nature in Nederland voor te komen maar kunnen bijvoorbeeld ook afkomstig zijn uit Noord-Amerika of Japan. 

Naast dat ontwerp aan het begin is de ontwikkeling vooral een kwestie van de natuur haar gang laten gaan. Brandnetels worden bijvoorbeeld niet weggehaald. Die nemen het overtollige stikstof in de bodem op en als ze afsterven komt er op den duur ook steeds meer koolstof in de bodem, waardoor de stikstof/koolstof balans verbeterd. Met geduld wordt hun plaats vanzelf overgenomen door andere planten. Geduld is misschien wel het belangrijkste ingrediënt voor het groeien van een voedselbos. Het andere ingrediënt wat daarmee samen gaat is vertrouwen. Zoals Wouter ook verteld heeft hij geleerd om eigenlijk steeds minder te doen en steeds meer te vertrouwen op de natuurlijke processen. Je zou hem een bijzonder luie boer kunnen noemen, want eigenlijk is het belangrijkste wat hij moet doen oogsten. Een voedselbos heeft geen mest nodig, hoeft niet besproeid te worden met water of bestrijdingsmiddelen. Toch is hij er wel bijna elke dag want; ‘het voedselbos heeft mij niet nodig, maar ik wel het voedselbos’  zo omschrijft Wouter zijn band met de plek.

De vaak bijzondere vruchten, noten, en eetbaar groen vinden hun weg naar een Sterren-chefkok maar ook bijvoorbeeld naar de biologische winkel in Nijmegen. Naast de productie van voedsel heeft voedselbos Ketelbroek ook een grote waarde voor de natuur. Zeldzame insecten en bloemen zijn er te vinden maar ook een Ooievaar heeft zich aan de rand van het voedselbos genesteld en in de sloot naast het voedselbos is dus zelfs een Beverburcht te vinden. 

Ketelbroek laat dus zien dat natuur en voedselproductie goed samen kunnen gaan. Maar wat voor rol gaan voedselbossen spelen in ons toekomstige voedselsysteem? Experimenten in Schijndel en de Flevopolder, zelfoogsten, en een Woekerpolis. Wouter heeft er wel ideeën over. Luister ons gesprek met hem terug:

Wil je meer zien van en over het voedselbos? Wouter van Eck en het voedselbos Ketelbroek kwamen ook voor in deze aflevering van Tegenlicht over landbouwpioniers: https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2019-2020/plattelandspioniers.html