Circulair Zuid – Een duurzame wijk in alle opzichten

Op woensdagmiddag 19 mei ontmoetten we Joren Hofman, projectmanager van het project Circulair Zuid. Met hem lopen we in de stromende regen, de wijk Nieuw Zuid in Antwerpen in. Gelukkig wordt het snel weer droog. In ieder geval komt het gesprek met Joren al snel op hoe de waterberging in de wijk geregeld is. En dat is indrukwekkend. In de wijk zelf wordt al het regenwater opgevangen, maximaal geïnfiltreerd en hergebruikt: ze is goed voorbereid op een toekomstige toename van regenval. In het naastgelegen park in wording boven op vier niveaus ondergrondse parkeergarage – zal het regenwater van de omliggende gebouwen opgevangen worden. Dit water wordt deels gezuiverd tot drinkwater om te gebruiken voor huishoudens in de wijk, wat vrij bijzonder is. Ook zal het gebruik worden voor het schoonmaken van het gemeentelijke wagenpark en het besproeien van de bomen en planten in de stad. Over water is in deze wijk duidelijk heel erg goed nagedacht, en dat geldt voor meer zaken.

De wijk wordt opgebouwd naar oud-Romeins voorbeeld, bestaande uit een hoofdstraat met verschillende zijstraten met appartementencomplexen. Ongeveer de helft van de woningen is al bewoond, een groot deel is nog in aanbouw. Naast aandacht voor de waterberging is bij de bouw rekening gehouden met voldoende isolatie, lichtinval, uitzicht en groen. Bovendien is er een warmtenet aangelegd (het eerste en grootste warmtenet van Vlaanderen) dat nu nog wordt voorzien van warmte uit een centrale gasinstalatie, maar wat in de toekomst van alternatieve warmtebronnen zal worden voorzien. Elecriciteitsopwek is lastiger, mede omdat veel van de gebouwen al planten op het dak hebben. Om toch duurzame elektriciteit aan te kunnen bieden, is er een energiecoöperatie opgezet en worden ook daken en gevels rondom de wijk meegenomen in de zoektocht naar dakoppervlak.

Ook aan het vormen van een nieuwe gemeenschap in de wijk is aandacht besteed. Er komt een gemeenschapscentrum maar Joren vertelt ook over de verschillende initiatieven om bewoners te betrekken bij keuzes in de wijk en ook om ze zelf duurzame keuzes te laten maken. Van 2018 tot juni 2021 liep in deze wijk een groot Europees project via het UIA (Urban Innovative Actions) met als doel om bewoners via verschillende experimenten een duurzaam duwtje in de rug te geven. Zowel op het gebied van energie, water, afval als materialen werden experimenten gedaan. Wat is er gelukt en wat niet? Welke lessen zijn er geleerd en hoe zorg je ervoor dat de duurzame ontwikkeling doorgaat als het project (en dus de geldstroom) stopt? Dit kun je horen in de podcast:

“Circulair Zuid is een initiatief van de Stad Antwerpen samen met partners Vito/EnergyVille, EnergieID, iMec, Pantopicon, Kringwinkel Antwerpen, Digipolis, Ecopower en met de financiële steun van het Europese Urban Innovative Actions programma en het Vlaams Stadsvernieuwingsfonds.”